ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ-ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΠΑΠΟΥΤΣΙΔΑΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η σκιές είναι μια πανάρχαια έκφραση και τέχνη. Βασικές πηγές πληροφοριών, εκτός των άλλων ιστορικών πηγών, ήσαν οι ίδιοι οι πρωτομάστορες του Θεάτρου Σκιών καθώς και το κοινό που τους παρακολουθούσε. Οι ίδιοι δεν έγραφαν γιατί σαν λαϊκοί άνθρωποι δεν πίστευαν στη σημασία της καθημερινότητας και έτσι φεύγοντας από την ζωή έπαιρναν μαζί τους σημαντικές πληροφορίες. Σε αντίθεση με την ιστορία του Καραγκιόζη που χανόταν με τα χρόνια τα μυστικά της τέχνης σώθηκαν από δάσκαλο σε μαθητές, που καθένας με την σειρά του έβαζε στην τέχνη τα δικά του προσωπικά στοιχεία για να τα παραδώσει και αυτός στους συνεχιστές του. Τα ιστορικά στοιχεία ιδίως για την προέλευση της τέχνης του Καραγκιόζη ήταν λίγα έως ανύπαρκτα κάτι που έδινε την ευχέρεια στον καθένα να δίνει την δική του ερμηνεία. Έτσι άλλος λέει ότι ο Καραγκιόζης ήταν Έλληνας ενώ άλλοι συμπέραναν ότι ήταν Τούρκος, χωρίς να λείπουν και άλλες θεωρίες, που δεν μπορεί κάποιος με ευκολία να τις διαψεύσει ή να τις επαληθεύσει.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ

Τη καταγωγή του θεάτρου σκιών διεκδικούν πολλές χώρες, ανάμεσά τους, η Ελλάδα, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Κίνα και άλλες.

Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι το θέατρο σκιών είναι ασιατικής προελεύσεως κι από εκεί μεταδόθηκε στην Ινδία και μετέπειτα στην Ευρώπη.

Τα πρώτα ιστορικά στοιχεία που έχουμε για την ύπαρξή του είναι η αναφορά του σε μια κινέζικη εγκυκλοπαίδεια του 1000 μ.χ.

Πιστεύεται ‚πως η γέννησή του οφείλεται στο απλό γεγονός ότι οι Κινέζοι κάλυπταν τα παράθυρα τους με χαρτί και κατά συνέπεια το βράδυ καθώς το εσωτερικό του σπιτιού φωτιζόταν οι σκιές των ενοίκων προσέφεραν ένα ονειρικό θέαμα στους περαστικούς.

Το κινέζικο θέατρο σκιών είχε θρησκευτικό χαρακτήρα και οι φιγούρες του είναι δείγματα μεγάλης τέχνης.

Ο κινέζικος θρύλος λέει, πως ο θάνατος της ευνοούμενης του αυτοκράτορα Γιου Ντι τον 2° π.χ. αιώνα προκάλεσε μεγάλη θλίψη σε όλη την αυλή και πως χάρη στην εφεύρεση του θεάτρου σκιών, ο αυτοκράτορας ξαναβρήκε την παρουσία της αγαπημένης του που είχε χαθεί.

Η τουρκική παράδοση λέει πως ο Καραγκιόζης ήταν χτίστης

κι επειδή με τα αστεία του καθυστερούσε τους εργάτες στην

κατασκευή του τζαμιού, τον σκότωσε ο σουλτάνος Οχράν

(1326 — 1359). Ο Χατζηαβάτης, που ήταν ο εργολάβος του

έργου, για να διασκεδάσει τον στεναχωρημένο σουλτάνο έφτιαξε έναν χαρτονένιο Καραγκιόζη και τον ζωντάνεψε πίσω από ένα

φωτισμένο πανί.

Τόσο ευχαριστήθηκε ο σουλτάνος που έδωσε άδεια στον Χατζηαβάτη να παίζει τις ιστορίες του Καραγκιόζη όπου ήθελε και έφτιαξε ένα ωραίο μνημείο στην Προύσα όπου τον ενταφίασε με μεγάλες τιμές.

Μια άλλη ακόμα παράδοση λέει πως ο Καραγκιόζης ήταν ταχυδρόμος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και ο Χατζηαβάτης ταχυδρόμος του σουλτάνου Αλαϊντίν.

Ο Τούρκος θεατρολόγος Μεντίν Αντ, τοποθετεί την πρώτη παράσταση Καραγκιόζη στην Αίγυπτο όπου εκεί είδαν οι Τούρκοι για πρώτη φορά Καραγκιόζη το 1517 και αποφάσισαν να τον εισαγάγουν και να τον βαπτίσουν συμπατριώτη τους.

Με την τεράστια οικονομική του δύναμη ο σουλτάνος έφερε στην Κωνσταντινούπολη τους διασημότερους Αιγύπτιους καραγκιοζοπαίχτες. Στην ίδια πόλη έμενε μια πανσπερμία λαών, θρησκειών και εθνοτήτων, από Έλληνες και Εβραίους μέχρι Αρμένηδες και Σλάβους.

Στην αρχή ο Καραγκιόζης είχε θρησκευτικό χαρακτήρα και τα θέματά του ήταν ηθικοδιδακτικά και βαδίζοντας στον 16ο αιώνα πλέον γίνεται πλατιά διαδεδομένος στην Οθωμανική αυτοκρατορία κι αποτελεί τη μόνη θεατρική λύση αφού η μουσουλμανική θρησκεία απαγορεύει το θέατρο με ανθρώπους ή και την απλή ανθρώπινη αναπαράσταση.

Το κοινό του αποτελείται αποκλειστικά από άντρες εκτός από τις περιπτώσεις που η παράσταση γίνεται σε σπίτι όπου επιτρέπεται η παρακολούθηση και στις γυναίκες.

Ο τούρκικος Καραγκιόζης ήταν βωμολόχος και πιστεύεται ότι διέθετε ένα τεράστιο φαλλό που οι Έλληνες αντικατέστησαν με το μακρύ του χέρι για λόγους ευπρέπειας.

Υπάρχει ένας θρύλος σύμφωνα με τον οποίο, ένας Έλληνας Υδραίος στην καταγωγή, ο Γ. Μαυρομάτης έφτασε στην Τουρκία από την Κίνα με το θέατρο σκιών του και αφού εγκαταστάθηκε στην Πόλη έδωσε το όνομά του (μεταφρασμένο στα τούρκικα) στον ήρωα του θεάτρου του. Πληροφορίες αναφέρουν ότι είχε βοηθό του τον Γιάννη Βράχαλη (Μπράχαλη) που έφερε τον Καραγκιόζη στην Ελλάδα.

Στα αρχαιότερα χρόνια στην Ελλάδα κατά τα Ελευσίνια μυστήρια στα οποία μάλιστα το κυριότερο της μυσταγωγικής τελετής ήταν «τα δεικνυόμενα, δρώμενα και θεώμενα» με εντυπωσιακή εναλλαγή φωτός και σκότους εικάζετε ότι ήταν η πρώτη μορφή Θεάτρου Σκιών από όπου και οι άλλοι Λαοί της Ανατολής συμπερίλαβαν στην αναβίωση των μυστηριακών θρησκειών τους γεγονός που σχετίζεται με την εξάπλωση του ελληνιστικού πολιτισμού κατά τους χρόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των διαδόχων του στην Ανατολή. Έτσι λοιπόν το μυστηριακό Θέατρο των Σκιών που βρίσκουμε στους Άραβες δεν μπορεί να είναι παρά το απομεινάρι της λατρείας των μυστηριακών θρησκειών που είχαν ακμάσει στην ανατολή κατά τους ελληνιστικούς χρόνους

Κατά συνέπεια όχι μόνο πρέπει να αποδώσουμε την καταγωγή του στους Έλληνες αλλά μπορούμε να διατυπώσουμε την υπόθεση ότι η τεχνική του Θεάτρου των Σκιών ανάγεται στα Ελευσίνια μυστήρια αν προσέξουμε ότι τα χαρακτηριστικά της ταιριάζουν απόλυτα με τις λιγοστές πληροφορίες που έχουμε για την κυριότερη τελετουργία τους.

Το Θέατρο Σκιών επομένως είναι το πρώτο θέατρο που εμφανίζεται στη νεότερη Ελλάδα και το επικρατέστερο για πολλά χρόνια σε αυτή αλλά και σε όλους τους γείτονες Λαούς.

Η πρώτη γραπτή πληροφορία για παράσταση Καραγκιόζη στην Ελλάδα υπάρχει στην τοπική εφημερίδα του Ναυπλίου « Ταχύπτερος Φήμη», το 1841 ενώ σύμφωνα με την μελέτη του Τζούλιο Καϊμη ένας έξυπνος Έλληνας καλαματιανής καταγωγής, επ’ ονόματι Βράχαλης (Μπράχαλης) και διαμένων στην Πόλη, εκεί γύρω στα 1860 τα μάζεψε και ήρθε στον Πειραιά, έπιασε ένα καφενείο απέναντι από το τελωνείο κι έστησε μια σκηνή ένα μέτρο επί μισό για να παίζει θέατρο σκιών με τις μιας πιθαμής χαρτονένιες φιγούρες του.

Όμως μήτρα που θα αναθρέψει και θα γεννήσει τον ελληνικό Καραγκιόζη θα γίνει η Πάτρα όπου εκεί θα τον μεταφέρει το 1881 ο Χρ. Κόντος και θα τον κάνει Ρωμιό ο θρυλικός καραγκιοζοπαίχτης Δημήτριος Σαρντούνης (Μίμαρος από την ικανότητα του στην μιμική τέχνη).

Ο Μίμαρος λοιπόν με την δύναμη της μιμικής του και με την δημιουργία νέων τύπων και νέων παραστάσεων έδωσε νέα μορφή και νέα ζωή στο ελληνικό θέατρο σκιών.

Παράλληλα αξίζει να αναφερθεί ότι παραστάσεις Καραγκιόζη παιζόταν στην αυλή του Αλή Πασά στα Γιάννενα απ’ όπου και στην συνέχεια εξαπλώθηκε στην γύρω περιφέρεια και αποτέλεσε μορφή διασκέδασης των Ελλήνων κατά την Τουρκοκρατία αλλά και μετά.

Αν θέλουμε όμως να χωρίσουμε την εποχή του Καραγκιόζη σε περιόδους θα το κάναμε ίσως ως εξής:

1850 -1880: Ο Καραγκιόζης αυτής της εποχής τουρκοφέρνει έντονα και αντιμετωπίζει την περιφρόνηση των αστών που θέλουν δυτικό θέατρο αλλά και του λαού που συχνά πήγαινε εκεί μην έχοντας που αλλού να πάει.

Για μια περίοδο δημιουργείται η εντύπωση πως ο Καραγκιόζης είναι ένα θέαμα καταδικασμένο να σβήσει κάτω από την αδιαφορία και τις επιθέσεις.

Εκείνη την εποχή πρέπει να ήταν ακόμα βωμολόχος, αν κρίνουμε από το περιστατικό με ήρωα τον Μακρυγιάννη που αναφέρει ο Ν.Πολίτης όταν σε μια παράσταση Καραγκιόζη που παρακολουθούσαν και γυναίκες το θέαμα εμφανιζόταν ιδιαίτερα σεμνότυφο με αποτέλεσμα να αγανακτήσει ο Μακρυγιάννης που αφού έβγαλε έξω τις γυναίκες, υποχρέωσε τον Καραγκιόζη « να πει αυτά που ήξερε».

1880 — 1910: Εκεί που ο Καραγκιόζης έμοιαζε πως θα σβήσει αρχίζει με μια η τρομερή του άνθιση.

Τότε εξελληνίζεται και αρχίζει να μιλά στον λαό για πράγματα οικεία, παίρνοντας τα θέματα του από την καθημερινή ζωή κι άλλοτε από τα παραμύθια ή από ιστορίες ηρωικές, μη διστάζοντας να έχει στο ρεπερτόριό του ακόμα και αρχαίες τραγωδίες.

Πρωταγωνιστής σε αυτή την ανάπτυξη θεωρείται ο καραγκιοζοπαίχτης Μίμαρος (1861-1912) από την Πάτρα.

Το κοινό της εποχής είναι έντονα λαϊκό, αλλά και τρομερά ευαίσθητο πράγμα που υποχρέωσε τον καραγκιοζοπαίχτη να είναι πολύ προσεκτικός στα καλαμπούρια και στο λόγο του ξεπερνώντας έτσι τον βωμόλοχο προηγούμενο χαρακτήρα του.

1915 – 1940: Η Τρίτη περίοδος του θεάτρου σκιών που θεωρείται και η περίοδος της τελειοποίησης κατά την οποία κυριαρχούν οι μεγάλες προσωπικότητες των καραγκιοζοπαιχτών.

Οι φιγούρες που παλαιότερα ήταν από τενεκέ ή χαρτόνι, τώρα γίνονται από δέρμα και είναι χρωματιστές.

Η σκηνή του έχει μεγαλώσει, τα έργα έχουν εμπλουτιστεί και ολοκληρωθεί.

Η προοδευτική αστική τάξη έχει αρχίσει να ενδιαφέρεται για αυτή τη γνήσια μορφή τέχνης που ξεφεύγει από τα καθιερωμένα.

Παραστάσεις Καραγκιόζη δίνονται παντού αφού η μεταφορά του θεάτρου είναι πολύ εύκολη.

Το 1924 με 1925 εμφανίζονται για πρώτη φορά φυλλάδια με έργα του Καραγκιόζη και με ενδιαφέρουσες εικονογραφήσεις.

Ο Καραγκιόζης θεωρείται πλέον αρκετά αξιοπρεπές θέαμα.

1940 έως σήμερα : Στη γερμανική κατοχή ο Καραγκιόζης αναλαμβάνει αντιστασιακό ρόλο και εμψυχώνει το λαό, γίνεται μια μοναδική σπίθα κεφιού, με τα ηρωικά του έργα σκορπά την ελπίδα στους σκλαβωμένους Έλληνες.

Αρκετές μάντρες ή αλλιώς καραγκιοζομάγαζα όπως τα ονόμαζαν γίνονται τόπος συγκέντρωσης αντιστασιακών.

Στη δεκαετία του ’50 για πρώτη φορά δίνονται παραστάσεις στην Ευρώπη και στην Αμερική ξυπνώντας το ενδιαφέρον των ξένων.

Στο εσωτερικό όμως ο Καραγκιόζης απέκτησε ένα παντοδύναμο και νεοφερμένο εχθρό, τον κινηματογράφο με αποτέλεσμα το κοινό του να συρρικνώνεται.

Με την ανοικοδόμηση της Αθήνας, τα περισσότερα θέατρα κλείνουν και όλοι οι διαθέσιμοι χώροι δίνονται αντιπαροχή για ανέγερση πολυκατοικιών.

Στη δικτατορία ο Καραγκιόζης δίνει το δικό του αγώνα αφού στον ελεύθερο λόγο του δεν χωράει λογοκρισία, μπορεί να λέει τα πράγματα με το όνομά τους.

Η τηλεόραση και οι σύγχρονες συνθήκες ζωής έρχονται να δώσουν καίριο πλήγμα στο θέατρο του Καραγκιόζη κι έτσι στη δεκαετία του ’70 φαίνεται πως η τέχνη του Καραγκιόζη εξαφανίζεται.

Σήμερα τα μόνιμα θέατρα Καραγκιόζη είναι λιγοστά αν και το κοινό σε κάθε ευκαιρία σπεύδει να απολαύσει το μαγικό κόσμο της σκιάς.

Διάφοροι σύλλογοι και δήμοι διοργανώνουν περιστασιακές εκδηλώσεις και μερικές φορές περιλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους, παραστάσεις του θεάτρου σκιών.

Οι αγνοί Καραγκιοζοπαίχτες όμως είναι ελάχιστοι και προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή την λαϊκή μας παράδοση ανάμεσα σε κάποιους κερδοσκόπους που στόχο τους έχουν να πλουτίζουν οι ίδιοι και να φτωχαίνει η Τέχνη του Καραγκιόζη δημιουργώντας πέπλα μυστηρίου και διανόησης, ακρίβειας και απομάκρυνσης για τον Καμπούρη που τους φορτώνεται στην πλάτη του ξεμακραίνοντας έτσι τους νέους και απογοητεύοντας τους παλαιότερους.

Κλείνοντας αξίζει να αναφερθεί ότι ο Καραγκιόζης ανδρώθηκε στα επιδέξια χέρια του Μίμαρου, του Θοδωρέλλου, του Ρούλια ,του Μέμου, του Μόλα, του Χαρίδημου ,του Μανωλόπουλου, αποκτώντας από το 1910 και μετά το χαρακτήρα της Αθηναϊκής Σκηνής που περιόδευε και στην επαρχία.

Έχοντας εξαγνιστεί από τα στοιχεία του αντίστοιχου τουρκικού θεάτρου σκιών και αντλώντας από τους μύθους του Ελληνισμού και την νεότερη λαϊκή ποίηση, το ελληνικό θέατρο του Καραγκιόζη αποτέλεσε το πρωτόλειο πλαίσιο δημιουργίας της νεοελληνικής κωμωδίας.

Όσο κι αν οι νεότεροι έχουν συνδέσει το θέατρο σκιών με κωμωδίες όπως «ο Καραγκιόζης φούρναρης», «γιατρός», «οι αρραβώνες του Καραγκιόζη» κ.ά., τα έργα που πραγματικά έγραψαν ιστορία ήταν τα ηρωικά δράματα.

Στους βαλκανικούς πολέμους, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, το 1940 και καθ’ όλη την διάρκεια της κατοχής, αλλά και στα χρόνια της δικτατορίας, οι εποποιίες του Καπετάν Γκρη, του Κατσαντώνη, η θυσία του Αθανάσιου Διάκου, ο Γέρος του Μοριά, η αντίσταση του Γκούρα στην ακρόπολη, έδωσαν διέξοδο στις πιέσεις που δεχόταν ο ελληνικός λαός και κυρίως την ελπίδα ότι όπως ο Καραγκιόζης, που παρά τις δυσκολίες επιβιώνει έτσι και ο ελληνισμός εν τέλει θα την «σκαπουλάρει».

Τις ειρηνικές πάλι περιόδους το Καραγκιοζοθέατρο λειτουργούσε ως βαρόμετρο των προβλημάτων και των αιτημάτων των λαϊκών τάξεων.

Γι’ αυτό και υπήρχε μια σχέση αφοσίωσης του κόσμου με τους παίκτες του Καραγκιόζη που στις ένδοξες μέρες ήταν πραγματικοί σταρ.

Τον Χειμώνα στα καφενεία και τα Καλοκαίρια στις μάντρες ο Καραγκιόζης έδινε χρόνο με τον χρόνο μάθημα επιβίωσης.

Έργα με συνήθη διάρκεια μιας ώρας, με τα τραγούδια (τσάμικα, καντάδες και ρεμπέτικα) και τις μουσικές, κρατούσαν δυόμιση ώρες, μια γνήσια λαϊκή μυσταγωγία.

Αυτός είναι ο Καραγκιόζης, απλός σκυφτός, ταπεινός και φτωχός που πάντα είναι πρόθυμος να μας διασκεδάσει και αρκείτε στο να ακούει μόνο τα γέλια μας.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΚΙΑΣ

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ:    Το όνομά του και μόνο αυτό είναι τούρκικο και σημαίνει μαυρομάτης. Επί σκηνής είναι μόνιμα φτωχός, άεργος και άτεχνος, που αναλαμβάνει όποιο επάγγελμα του προτείνει ο Χατζηαβάτης. Ετοιμόλογος και αστείος, ο πονηρός καμπούρης προκαλεί τα γέλια με τις γκάφες και τα παθήματά του που καταλήγουν συνήθως στην κουζίνα κάποιου πλουσιόσπιτου και στη συνέχεια σε ένα γερό μπερντάχι από τον Βεληγκέκα, από το οποίο όμως συνέρχεται γρήγορα. Είναι άσχημος και κακοντυμένος, όμως διαθέτει απέραντο λεπτό, αλλά σαρκαστικό χιούμορ. Σχολιάζει τα νέα, κάνει παρέα με ιστορικά ή μυθικά πρόσωπα, από τον Μέγα Αλέξανδρο μέχρι τον Θησέα. Και πάντοτε σαν Έλληνας πατριώτης. Αργότερα ακολουθεί την πρόοδο της επιστήμης και την εξέλιξη της τεχνολογίας, θα τον δούμε μέχρι και αστροναύτη στον Άρη! Οικογενειάρχης με παιδιά που είναι η μικρογραφία του και με τα οποία χορεύει στην αρχή της παράστασης.

ΧΑΤΖΗΑΒΑΤΗΣ: Επονομαζόμενος Τσελεπής, που κρατάει από την τούρκικη μορφή. Είναι μικροαστός, ο άνθρωπος για όλες τις δουλειές της εξουσίας και φυσικά με το αζημίωτο. Κολακεύει δουλοπρεπώς τους ισχυρούς και είναι μόνιμος τελάλης. Κάνει παρέα με τον Καραγκιόζη και τρώει και τις σφαλιάρες του. Μαζί σκαρώνουν τα διάφορα επαγγέλματα, για να φάνε τελικά από κοινού ξύλο. Σκοπός του Χατζηαβάτη είναι να μαζεύει πενταροδεκάρες για να ζήσει την οικογένειά του. Πάντα με το ένα του χέρι κρατάει τα γένια του.

ΜΠΑΡΜΠΑ ΓΙΩΡΓΟΣ: Είναι εξ’ αρχής δημιούργημα του ΜΙΜΑΡΟΥ. Κάποιο φθινόπωρο που ο Καραγκιοζοπαίχτης έδινε παραστάσεις στην Κατούνα Ξηρόμερου, στο καφενείο που ήταν και έπινε καφέ εμφανίσθηκε ένας βλάχος. Ένας βλάχος αγαθός, φουστανελοφόρος, με ρουμελιώτικη προφορά, ψηλού αναστήματος και σωματώδης με μεγάλα γυριστά μουστάκια. Κρατούσε γλίτσα και τον έλεγαν Γιώργο. Τον είδε ο σαρδούνης και το ίδιο βράδυ τον έβγαλε στο πανί με μεγάλη επιτυχία στο κοινό. Όμως τον έβγαζε στο πανί μόνο σ’ εκείνη την περιοχή γιατί πίστευε ότι ήταν τοπικό θέμα .Αργότερα ο μαθητής του Μιμάρου, Ρούλιας τον επανέφερε στην Αθήνα μετά τον πόλεμο του 1897. Ο Μπαρμπαγιώργος δέχεται τα πειράγματα και τις φάρσες του ανιψιού του, Καραγκιόζη και δέρνει αλύπητα τον Βεληγκέκα. Είναι αυτός που λυτρώνει το κοινό από το αίσθημα της αδικίας που προκαλεί η τουρκική εξουσία τον παρουσιάζουν σαν ένα καλό νοικοκύρη που γλυκοκοιτάζει τις ωραίες υπάρξεις των αστικών κέντρων με καλό σκοπό….. τον γάμο.

ΣΙΟΡ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ: Δημιούργημα του ΜΙΜΑΡΟΥ και μόνος επιβιώσας επί σκηνής από τους Επτανησιακούς τύπους (Ζακυνθινός). Είναι κατ’φαντασία αριστοκράτης, μιλάει με έντονο το επτανησιακό ιδίωμα, τραγουδάει καντάδες, ντύνεται δυτικότροπα, υπενθυμίζει τα καλά της πατρίδας του και είναι μόνιμα ερωτευμένος.

ΑΛΛΟΙ ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΟΙ ΤΥΠΟΙ: Εκτός από τον Σιορ Διονύσιο ο Μίμαρος δημιούργησε και άλλους Επτανησιακούς τύπους που και αυτοί όπως ο Διονύσιος χαρακτηρίζονταν από τις τοπικές ιδιορρυθμίες και την γλώσσα του τόπου τους. Εμπνεύσθηκε τους ήρωες αυτούς από τους τότε καθημερινούς Έλληνες των Ιονίων Νησιών που έρχονταν στο λιμάνι της Πάτρας.

ΒΕΛΗΓΚΕΚΑΣ: Δημιούργημα του Μιμάρου. Τουρκαλβανός που τον σκότωσε σε μονομαχία ο Κατσαντώνης. Είναι το όργανο της τούρκικής εκτελεστικής εξουσίας. Δεν μιλάει καλά ελληνικά, ανακατεύοντας τούρκικες και αλβανικές λέξεις. Δεν έχει ιδιαίτερη ευφυΐα και δέρνει όλους τους Έλληνες της σκηνής πλην του Μπάρμπα Γιώργου όπου οι όροι αντιστρέφονται.

Ο ΕΒΡΑΙΟΣ: Είναι πλούσιος Ισραηλίτης έμπορος της Θες/νικης που μεταφράζει τα πράγματα σε εμπορική και εισπρακτική αξία.

Ο ΣΤΑΥΡΑΚΑΣ: Είναι δημιούργημα του Γιάννη Μώρου. Είναι ψευτοπαλληκαράς, ανεπάγγελτος, αυτοπαινεύεται και διηγείται ανύπαρκτες ιστορίες με πρωταγωνιστή τον εαυτό του. Ντύνεται κουτσαβάκικα με μακρύ ζωνάρι , μιλάει την αργκό, έχει κομπολόι και μπαίνει στη σκηνή χορεύοντας ζεμπέκικο.

ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΑΝΟΥΣΟΣ: Χαρακτηριστικός τύπος Κρητικού από τα Σφακιά. Είναι παλικαράς αλλά αγαθός άνθρωπος που δέχεται τις παρερμηνείες των ιδιωματισμών της γλώσσας της ιδιαίτερης πατρίδας του από τον Καραγκιόζη.

ΜΟΡΦΟΝΙΟΣ: Είναι ο φιλάρεσκος, γιγαντοκέφαλος, βουτυροαναθρεμμένος νέος που θέλει τις νέες να μαλώνουν ποια θα τον πρωτοπάρει.

ΠΑΣΑΣ: Είναι ο στρατιωτικός διοικητής, σύμβολο της εξουσίας.

ΜΠΕΗΣ: Είναι ένας τούρκος αξιωματούχος.

ΒΕΖΥΡΗΣ: Είναι κάτι σαν πρωθυπουργός.

ΒΕΖΥΡΟΠΟΥΛΑ: Είναι η κακομαθημένη κόρη του Βεζίρη η οποία είτε είναι ερωτευμένη είτε ψάχνει για γαμπρό βάζοντας συνήθως αινίγματα και διάφορους γρίφους στους επίδοξους μνηστήρες.

ΟΙ ΦΙΓΟΥΡΕΣ ΚΑΙ Η ΣΚΗΝΗ

Οι φιγούρες είχαν διαφορά διαστάσεων που ξεκινούσαν από τον μικροσκοπικό Μιρικόγκο μέχρι τον Βεληγκέκα που το ύψος του ξεπερνούσε το ύψος των κτισμάτων. Υπήρχαν και οι αρθρωτές φιγούρες όπως εκείνη του Εβραίου που τσακίζει κεφάλι και μέση, το σπαστό χέρι του Καραγκιόζη και του Σταύρακα και το σπαστό πόδι του Σεναλέμε.

Στον ελληνικό καραγκιόζη οι  ελληνικές φιγούρες βγαίνουν στη σκηνή από τα αριστερά, ενώ οι τούρκικες φιγούρες από δεξιά. Ο καραγκιοζοπαίχτης είχε πολλές από τις φιγούρες του διπλές και τριπλές με διάφορες αλλαγές στην ενδυμασία τους. Η κλασσική σκηνή του Μιμάρου με την παράγκα αριστερά και το Σαράι δεξιά, αποτελεί σταθερό δεδομένο του ξεκινήματος της παράστασης για να αλλάξει σε κάποιο διάλειμμα εάν απαιτείτο.                                  

  

ΛΑΙΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ' ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ

https://docs.google.com/presentation/d/14izR2EORB505twwWL60olLJjflkW4UjJGYDJ1MfkxWg/edit

ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΤΡΙΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ

ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΛΑΙΚΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ (ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΘΗΤΡΙΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΣΓΟΥΡΑ)

Ο όρος <παραμύθι> πηγάζει από τον γαλλικό όρο <conte de fees>(παραμύθια για νεράιδες).Το παραμύθι εμφανίστηκε στη γλώσσα μας σε μια ορισμένη ιστορική καμπή και σταδιακά επισκίασε τον όρο <λαϊκό παραμύθι> . Το παραμύθι είναι η πεζή λογοτεχνική αφήγηση του λαού , το διήγημα του ή η νουβέλα του . Τα παραμύθια σήμερα απασχολούν το ενδιαφέρον σχεδόν μονάχα των παιδιών .Και αυτό δεν γίνεται μόνο στις μεγάλες πόλεις αλλά και στα χωρία ,όπου τα παραμύθια έχουν υποστεί πολλές αλλαγές για να προσαρμοστούν στη πνευματική ποιότητα και στις δυνατότητες των νέων. Τα πράγματα δεν ήταν πάντοτε έτσι. Τα παραμύθια φτιαχνόντουσαν και λέγονταν για μεγάλους κυρίως. Η παρουσίαση ενός παραμυθιού ήταν σοβαρό γεγονός για τους παλιούς ανθρώπους.

Το παραμύθι αποτελεί το είδος εκείνο της λογοτεχνίας που φέρνει το μαγικό και το παράλογο στον κόσμο της καθημερινότητας. Στα παραμύθια ανασχηματίζονται και ανακατατάσσονται γνωστά μέρη και πράγματα με τέτοιο τρόπο ώστε να ταιριάξουν με την περίσταση και να αποδώσουν με μεγαλύτερη διαύγεια αυτό που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι αλλά με το <μάτι> του νου. Το παραμύθι θέτει διάφορα ερωτήματα για το καλό και το κακό, αναφέρεται στα ήθη, τα έθιμα καθώς και στις παραδόσεις και αξίες ενός λαού. Η δύναμη των φανταστικών παραμυθιών βρίσκεται στη ικανότητα του συγγραφέα να παρουσιάζει την πραγματικότητα με πρωτότυπο τρόπο. Tα περισσότερα παιδιά συχνά απολαμβάνουν φαντασίες για παντοδυναμία είτε κατά την διάρκεια του παιχνιδιού τους είτε όταν ονειροπολούν, <Η προσποίηση της παντοδυναμίας αντισταθμίζει την αδυναμία που αισθάνονται και κάνει τους περιορισμούς τους υποφερτούς>.

Κατά τον ίδιο τρόπο, τα παιδία συχνά ικανοποιούνται να ταυτίζονται με χαρακτήρες των μυθιστορημάτων, που διαδραματίζουν τα πάντα μπροστά στ μάτια τους. Άλλες φορές , πάλι , όταν τα παιδία έχουν μεγαλύτερη συναίσθηση της αδυναμίας τους ταυτίζονται με χαρακτήρες που επιτυγχάνουν όχι τόσο με τη μυϊκή δύναμη αλλά με την ικανότητα που έχουν να εντυπωσιάζουν και να πείθουν τους άλλους. Συχνά τέτοιοι χαρακτήρες είναι ο μικρότερος γιός , ο πιο αδύναμος κλπ. Η επιτυχία του ήρωα οφείλεται όχι τόσο στις δικές του δυνάμεις αλλά στις νεράιδες στους μάγους ή στα ζώα που είναι πρόθυμα να τον βοηθήσουν.

Οι περισσότερες έρευνες για τα λαϊκά παραμύθια έγιναν με ιδιαίτερη έμφαση στις ανθρωπολογικές, κοινωνιολογικές , ψυχολογικές ,φιλοσοφικές και λογοτεχνικές μεθόδους. Το μαγικό και φανταστικό στοιχείο στα παραμύθια είναι στενά συνδεδεμένο με το πραγματικό . Τέσσερις παράγοντες υπευθύνους για τη δύναμη του μαγικού στο παραμύθι είναι η φαντασία ,η ανάκτηση των δυνάμεων, η φυγή και η παρηγοριά. Η δημιουργική φαντασία ενσωματωμένη στο παραμύθι μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε νέες συνδέσεις ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν. Η φαντασία όπως σχηματίζεται μέσα στο παραμύθι συμβάλλει στη λύτρωση της ανθρωπότητας.

Η θεωρία της ψυχανάλυσης τονίζει ιδιαίτερα τη σημασία της φαντασίας στα παραμύθια για την ανακούφιση από την ένταση και το άγχος όταν τα παιδία έρχονται αντιμέτωπα με υπαρξιακά διλήμματα , εσωτερικές αμφιβολίες , μπερδεμένα συναισθήματα κλπ . Προκειμένου το παραμύθι να κρατήσει την προσοχή του παιδιού πρέπει να μπορεί να το διασκεδάσει και να διεγείρει την περιέργεια του. Τα παραμύθια όπως κανένα άλλο είδος παιδικής λογοτεχνίας, κατευθύνουν το παιδί στην ανακάλυψη της ταυτότητας του και προτείνουν τις απαραίτητες εμπειρίες για μια σωστή διάπλαση του χαρακτήρα . Τα παραμύθια υπόσχονται ότι εάν το παιδί αποτολμήσει αυτό το δύσκολο και τολμηρό επιχείρημα καλοσυνάτες δυνάμεις θα σπεύσουν να το βοηθήσουν και τελικά θα επιτύχει. Τα ο παιδί συχνά προβληματίζεται μέσα από την ανάγνωση των παραμυθιών . Ανησυχεί όχι για το αν υπάρχει αδικία στον κόσμο αλλά αν το ίδιο θα το αντιμετωπίσουν δίκαια . Αναρωτιέται ποιος ή τι είναι εκείνο που το σπρώχνει στην κακοτυχία και στην αναποδιά και τι μπορεί να κάνει για ν την αποφύγει.

Τα παραμύθια βοηθούν το παιδί να αποκτήσει εμπειρίες για τον έξω κόσμο, χωρίς την υποχρέωση να διακρίνουν το πραγματικό από το μη πραγματικό. Προπαντός στα κλασσικά πατροπαράδοτα παραμύθια όπως η Σταχτοπούτα ή Κοκκινοσκουφίτσα πχ το συμπέρασμα είναι ότι τα παιδία δεν πρέπει να μιλούν στους ξένους, αλλά στο παραμύθι αυτό ο ξένος είναι ο Κακός Λύκος.

ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ

Το κάθε παραμύθι αποτελείται από επεισόδια(μοτίβα) που βρίσκονται μεταξύ τους σε κάποια αρκετά χαλαρή πλοκή. Τα επεισόδια αυτά είναι αποκλειστικό κτήμα κανενός παραμυθιού αλλά κυκλοφορούν με ευκινησία και περιέχονται, προσαρμοσμένα βέβαια σε πολλά και διάφορα παραμύθια με διαφορετική μάλιστα υπόθεση. Είναι δηλαδή κοινοί τόποι των παραμυθιών. Και όχι μονάχα των παραμυθιών. Βρίσκονται πολλές φορές και στα τραγούδια και στις παραδόσεις και στους μύθους των διαφόρων λαών. Ο αναγνώστης των παραμυθιών που ακολουθούν, θα διαπιστώσει αρκετές φορές το φαινόμενο της κυκλοφορίας των ίδιων μοτίβων από παραμύθι σε παραμύθι.

Το περιεχόμενο πάντως των επεισοδίων αυτών δεν είναι καθόλου κοινό. Σε πολλούς μάλιστα φαίνεται σήμερα όχι απλώς φανταστικό αλλά τερατωδώς απίθανο. Οι ερευνητές όμως διακρίνουν στα απίθανα αυτά για τους σημερινούς επεισόδια λείψανα και απηχήσεις δοξασιών και καταστάσεων πανάρχαιων και πρωτογόνων. Κατά τη γνώμη τους οι ανθρωποσφαγές, οι ανθρωποθυσίες, οι αρπαγές γυναικών, η στενή οικειότητα των ανθρώπων με τα ζώα αντιπροσωπεύουν πανάρχαιες κοινωνικές καταστάσεις και αντιλήψεις.

Ύστερα όλες εκείνες οι διηγήσεις για τον ήλιο, το φεγγάρι, τα αστέρια , τη γη και τη ζωή στον άλλο κόσμο, τους δράκους, τις νεράιδες, τις λάμιες, τα απίθανα θηρία και τέρατα προέρχονται ασφαλώς από τις θρησκείες των αρχαίων λαών.

Αλλά κι από τη μαγεία και την πίστη στις υπερφυσικές δυνατότητες των μάγων προέρχονται πολλά από τα επεισόδια. Τα μαγικά καρφιά, οι βελόνες, τα θαυματουργά μήλα, καρύδια, αμύγδαλα, φουντούκια, τα εναέρια ταξίδια, μάγων κατορθώματα ή μάλλον επιδιώξεις ήταν.

Ένα άλλο ,επίσης, μέρος των παραμυθιών επεισοδίων πρέπει οπωσδήποτε να ‘χει την πηγή του στα όνειρα. Οι πρωτόγονοι πιστεύουν στα όνειρα όσο καις την πραγματικότητα. Τα χωρίς αρχή και τέλος ταξίδια στον άλλο κόσμο, τα απελπιστικός αδιαπέραστα δάση , τα θαυμαστά παλάτια, που με την ίδια ευκολία και ταχύτητα παρουσιάζονται ή χάνονται, και γενικά όλες οι εναγώνιες και θαμπές περιπλανήσεις φαίνονται να προέρχονται ή τουλάχιστο να είναι επηρεασμένες από τον κόσμο των ονείρων.

ΚΟΛΑΖ ΓΙΑ ΤΑ ΕΘΙΜΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

https://docs.google.com/document/d/1Ya2E_53CMX2FsbTftzztRf4UcSTTgBOdi_EirOCtn4g/edit

ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

https://docs.google.com/present/edit?id=0AThuLj4DBsOUZHhucWZrY181MmR2aHQzcGZu

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΚΕΤΑ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΠΙΤΙ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΜΑΔΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

                                       ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

             Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ (ΓΑΜΟΣ-ΒΑΠΤΙΣΗ-ΚΗΔΕΙΑ )

                                        ΓΑΜΟΣ

        1) ΠΡΟΙΚΑ

  Η ΠΡΟΙΚΑ ΣΤΑ ΠΑΛΙΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕ ΤΗΝ ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ  ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ. ΔΗΛΑΔΗ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΙΚΑ ΕΙΧΕ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΝΑ ΠΑΝΤΡΕΥΤΕΙ. ΑΚΟΜΑ, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΕ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ (ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΖΥΓΟΥ, ΔΟΥΛΕΙΕΣ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ). ΒΕΒΑΙΑ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ ΑΥΤΟ.

  2) ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΓΑΜΟΥ

  ΣΥΝΗΘΙΖΕΤΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΓΑΜΠΡΟΥ ΝΑ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ. ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΑΓΟΡΑΖΕΙ ΤΙΣ ΒΕΡΕΣ, ΤΑ ΣΤΕΦΑΝΑ, ΔΙΑΛΕΓΕΙ ΤΙΣ ΜΠΟΜΠΟΝΙΕΡΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ, ΤΟ ΣΤΟΛΙΣΜΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΘΑ ΓΙΟΡΤΑΣΟΥΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ. Ο ΚΟΥΜΠΑΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ.

     3)ΤΟ ΣΤΡΩΣΙΜΟ ΤΟΥ ΚΡΕΒΑΤΙΟΥ- ΜΠΑΤΣΕΛΟΡ 

   ΔΥΟ ΜΕΡΕΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΓΑΜΟ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΣΤΡΩΣΙΜΟ ΤΟΥ ΚΡΕΒΑΤΙΟΥ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΜΑΖΕΥΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΖΕΥΓΑΡΙΟΥ. ΕΚΕΙ ΟΙ ΑΝΥΠΑΝΤΡΕΣ ΚΟΠΕΛΕΣ ΣΤΡΩΝΟΥΝ ΤΟ ΝΥΦΙΚΟ ΚΡΕΒΑΤΙ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΡΙΧΝΟΥΝ ΡΟΔΟΠΕΤΑΛΑ, ΡΥΖΙ, ΚΟΥΦΕΤΑ ΚΑΙ ΛΕΦΤΑ. ΣΥΝΗΘΩΣ ΠΕΤΑΝΕ ΣΤΟ ΚΡΕΒΑΤΙ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΠΑΙΔΙ ( ΚΥΡΙΩΣ ΑΓΟΡΙ) ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΠΑΙΔΙΑ. ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΡΑ ΘΕΩΡΟΥΝ ΓΡΟΥΣΟΥΖΙΑ ΝΑ ΔΕΙ Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΤΗΝ ΝΥΦΗ (ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΥΦΙΚΟ ΤΗΣ ) ΚΑΙ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΧΩΡΙΣΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟΥΣ.

4)ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

  

  ΤΟΝ ΓΑΜΠΡΟ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ, ΤΟΝ ΞΥΡΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΝΤΥΝΟΥΝ ΜΕ ΤΟ ΓΑΜΠΡΙΑΤΙΚΟ ΚΟΥΣΤΟΥΜΙ. Η ΝΥΦΗ ΦΟΡΑΕΙ ΤΟ ΝΥΦΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΤΗΣ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΜΕΡΟΣ , ΓΡΑΦΕΙ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΑΝΥΠΑΝΤΡΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΟΥ ΞΕΡΕΙ ΩΣΤΕ ΜΕΤΑ ΤΟ ΓΑΜΟ ΝΑ ΔΟΥΝ ΠΟΙΑΝΗΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΕΧΕΙ ΣΒΗΣΤΕΙ ΠΟΥ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΑΝΥΠΑΝΤΡΗ. Ο ΚΟΥΜΠΑΡΟΣ, ΓΕΜΙΖΕΙ ΜΕ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΤΗΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΣ ΤΑΙΡΙΑΖΟΥΝ ΚΑΛΥΤΕΡΑ. ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ, ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Η ΝΥΦΗ ΧΟΡΕΥΕΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ.

       5) ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ

  Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΤΗΝ ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΙΔΕΙ ΣΤΟ ΓΑΜΠΡΟ. ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΠΡΟΧΩΡΑΝΕ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΙΕΡΟ              ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ. ΕΚΕΙ ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΔΕΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΑ ΤΙΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΥΧΕΣ ΚΑΙ ΧΟΡΕΥΕΙ ΤΟΝ ΧΟΡΟ ΤΟΥ ΗΣΑΪΑ ΣΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΟΙ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΙ ΠΕΤΑΝΕ ΡΥΖΙ. ΜΕΤΑ, ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΙΣ ΕΥΧΕΣ ΤΩΝ ΚΑΛΕΣΜΕΝΩΝ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΒΓΑΖΟΥΝ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ. ΟΙ ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΠΑΝΕ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ. ΕΝΩ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΠΑΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΠΡΙΝ ΜΠΟΥΝ, Ο ΓΑΜΠΡΟΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΗΝ ΝΥΦΗ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ. ΕΚΕΙ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ Η ΜΑΝΑ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΔΙΝΕΙ ΜΕΛΙ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΟΥΝ ΤΑ ΣΤΕΦΑΝΑ ΣΤΗΝ ΣΤΕΦΑΝΟΘΗΚΗ. ΑΡΓΟΤΕΡΑ, ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΟΠΟΥ ΧΟΡΕΥΟΥΝ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΟΥΣ ΧΟΡΟ, ΚΟΒΟΥΝΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΤΑ ΚΑΙ ΠΙΝΟΥΝ ΣΤΑΥΡΩΤΑ ΤΗΝ ΣΑΜΠΑΝΙΑ. ΤΕΛΟΣ, Η ΝΥΦΗ ΠΕΤΑΕΙ ΣΤΙΣ ΑΝΥΠΑΝΤΡΕΣ ΚΟΠΕΛΕΣ ΤΗΝ ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΠΩΣ ΟΠΟΙΑ ΤΗΝ ΠΙΑΣΕΙ ΘΑ ΠΑΝΤΡΕΥΤΕΙ. ΜΕΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΓΛΕΝΤΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ ΟΙ ΝΕΟΝΥΜΦΟΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΓΑΜΗΛΙΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥΣ.

  ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ ΚΑΠΟΙΑ ΕΘΙΜΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΑΜΕ ΕΙΧΑΝ ΣΚΟΠΟ ΝΑ ΔΕΙΞΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΡΑ ΕΥΤΥΧΩΣ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ ΣΗΜΕΡΑ ΕΧΕΙ ΕΞΑΛΕΙΦΘΕΙ. ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ ΣΥΜΦΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑΤΙ ΜΕ ΑΥΤΑ ΤΟ ΖΕΥΓΑΡΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙ ΚΑΙ ΧΑΙΡΕΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΕ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ.

                                                

ΒΑΠΤΙΣΗ

   Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑΤΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΓΙΝΕΤΕ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ.

  Ουσιαστικά πρόκειται για μια απαραίτητη θρησκευτική τελετή που συνδυάζει την είσοδο του παιδιού στους κόλπους της εκκλησίας με την λεγόμενη επίσημη ονοματοδΟσία.

Όπως σε πολλές στιγμές της ζωής μας, έτσι και σε αυτή την εξίσου ξεχωριστή μέρα, κρίνεται απαραίτητο να ακολουθήσουμε ή να υιοθετήσουμε κάποια από τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα που περνούν από γενιά σε γενιά και μένουν αναλλοίωτα στο χρόνο. Ας γνωρίσουμε λοιπόν κάποια από αυτά που συνεχίζουν να αναβιώνουν ακόμη και στις μέρες μας:

Η πρόταση για να γίνει κανείς νονός θεωρείται ύψιστη τιμή. Γι΄ αυτό και η αρνητική απάντηση θεωρείται ιδιαιτέρως προσβλητική, εκτός αν συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας.

Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, το ζευγάρι επιλέγει ως νονό το άτομο που τους πάντρεψε. Σύμφωνα με την παράδοση μάλιστα πρόκειται για το νονό του συζύγου, ή σε κάποιες άλλες περιοχές, της συζύγου. Βέβαια τα τελευταία χρόνια, τα νεότερα ζευγάρια επιλέγουν κάποιο νεότερο άτομο που συνήθως είναι κάποιος φίλος.                                    

  Κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία, ο νονός, που θεωρείται ο πνευματικός πατέρας του παιδιού, δεν επιτρέπεται να βαφτίσει παιδιά διαφορετικού φύλου. Ταυτόχρονα, η εκκλησία μας απαγορεύει την τέλεση γάμου σε ένα ζευγάρι το οποίο είχε τον ίδιο νονό.

  Ο νονός έχει την υποχρέωση να προσφέρει στο νεοφώτιστο, τον βαπτιστικό σταυρό, που θα «συντροφεύει» το παιδί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Η βάπτιση συνηθίζεται να γίνεται κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού, κυρίως για πρακτικούς λόγους καθώς το βρέφος σε αυτή την ηλικία είναι μεταξύ των άλλων και πιο ελαφρύ. Από την άλλη πάλι δεν είναι και ότι καλύτερο να απευθυνόμαστε στο παιδί μας μέσα στο πλήθος με προσφωνήσεις του τύπου… «μπέμπα»!!

Η ελληνική παράδοση θέλει το πρώτο παιδί του ζευγαριού να «κληρονομεί» το ένα όνομα εκ των δυο γονέων του συζύγου. Στην επαρχία, ακόμη και σήμερα ακολουθείται πιστά το έθιμο, ιδίως για τα αγόρια που θεωρείται ότι «συνεχίζουν» το όνομα της οικογένειας, καθώς στην αντίθετη περίπτωση μπορεί να δημιουργηθούν ακόμη και έριδες μεταξύ των δυο οικογενειών.

Για ευνόητους λόγους, κρίνεται σκόπιμο να αποφεύγεται το παιδί να φέρει ίδιο όνομα με τους γονείς του.

Παλαιότερα, οι γονείς του ζευγαριού παρέμεναν στο σπίτι κατά την διάρκεια του μυστηρίου της βάπτισης. Όταν ο νονός έδιδε το όνομα, τότε τα μικρότερα παιδιά που παρευρίσκονταν στην εκκλησία  έτρεχαν στους ευτυχείς παππούδες για να αναγγείλουν την επιλογή του ονόματος. Το παιδί που θα έκανε πρώτο την αναγγελία του «επιθυμητού» ονόματος επιβραβευόταν με χρήματα.

Αν και η επιλογή του ονόματος σήμερα θεωρείται καθαρά προσωπική υπόθεση των γονέων, η ορθόδοξη θρησκεία απαγορεύει τα αρχαία ελληνικά ονόματα. Έχουν αναφερθεί κατά καιρούς περιστατικά, όπου ο ιερέας αρνήθηκε να ολοκληρώσει την τελετή ζητώντας από τους γονείς να περιοριστούν σε ονόματα του ελληνικού χριστιανικού εορτολογίου. Κατά την ίδια τακτική απαγορεύονται «δια ροπάλου» τα μαρτυρικά, οι μπομπονιέρες, οι χαρτοπετσέτες για τα γλυκά και οτιδήποτε άλλο, να φέρει ήρωες των παιδικών κόμικ. Σύμφωνα με τα έθιμα απαγορεύεται το παιδί να κόψει τα μαλλιά του πριν από την βάπτισή του.

Κατά την παράδοση, μετά την βάπτιση, η μητέρα δεν πρέπει να ξεπλύνει το παιδί από το λάδι. Εξαιρείται φυσικά η τοπική πλύση για λόγους υγιεινής. Μετά από τρεις ημέρες, η μητέρα μπορεί να πλύνει το βρέφος κρατώντας το νερό το οποίο πρέπει να πετάξει είτε στη θάλασσα, είτε στο χώμα. Το ίδιο ισχύσει και για τα βαφτιστικά ρουχαλάκια που πρέπει να ξεπλυθούν με θαλασσινό νερό.

   η βαπτιση είναι απαραιτητο γεγονοσ και κατά την αποψη μας είναι το αρχικο σταδιο για να γινει ένα παιδι χριστιανοσ.

                                                       ΚΗΔΕΙΑ

     η κηδεια είναι το μυστηριο της εκκλησιασ το οποιο τελειται όταν καποιοσ πεθαινει. κατά την διαρκεια της τελετησ ο νεκροσ παιρνει τις απαραιτητεσ ευχεσ ώστε να αναπαυτει η ψυχη του.

  Ιδιαίτερες ήταν οι τιμές και οι περιποιήσεις στο νεκρό, για να φύγει ευχαριστημένος και συγχωρεμένος και να είναι ευπρόσδεκτος στον άλλο κόσμο. Ο νεκρός έπρεπε να ταξιδέψει για την άλλη ζωή με κλειστά μάτια και όχι ΜΕ TA χέρια ΣΤΑΥΡΩΜΕΝΑ, με άσπρο και καθαρό σάβανο και λουσμένος, ντυμένος με καινούρια ρούχα και παπούτσια και με κομμένα νύχια, με μια εικόνα στΑ χέρια για να προσκυνούν οι συλλυπούμενοι, με την ευχή «Θεός σχωρέσ' τον». Στο μακρινό ταξίδι έπρεπε να τον προπέμπουν καντήλι αναμμένο, κοντά στο κεφάλι του, τοποθετημένο μέσα σε αλεύρι ή σιτάρι(σύμβολο της αναστάσεως) και θυμιατό, που να καίει διαρκώς. Απαραίτητο ήταν το διάβασμα, στο προσκεφάλι του νεκρού, όλων των Ψαλμών, εναλλάξ από διάφορα πρόσωπα.
ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΑ

  Τα μοιρολόγια δεν εξεδήλωναν μόνο τον πόνο των βαρυπενθούντων, αλλά και την πεποίθηση στην ύπαρξη μεταθανάτιας ζωής. Γι' αυτό έστελναν «χαιρετίας», με το νεκρό σε φιλικά και συγγενικά πρόσωπα που είχαν πεθάνει. Συχνά οι μοιρολογήτριες ενδιαφέρονταν για τη μεταθανάτια τύχη του μεταστάντος

  Το νεκρό τον ξημέρωναν συγγενείς και φίλοι, προπαντώς ηλικιωμένες γυναίκες. Τη νύχτα σκέπαζαν το νεκρό μ' ένα σεντόνι. Η επιθυμία του νεκρού να μοιράζουν στα παιδιά αγνόψυχα, και κέρματα, τα οποία αποταμίευε πριν πεθάνει, τίποτε άλλο δε φανερώνει παρά την πεποίθησή του στην αθανασία της ψυχής, στη μέλλουσα κρίση και στην ανάγκη να είναι όλα έτοιμα και καθώς πρέπει για το μεταθανάτιο ταξίδι. Πολλοί μάλιστα, και πολλές, φύλαγαν ένα ποσό από χρήματα ή λίρες για τα έξοδα της κηδείας τους και για σαρανταλείτουργο. Όποιος έβριζε τους νεκρούς θεωρούνταν απάνθρωπος, απολίτιστος, αντίχριστος. Η κοινή γνώμη τον καταδίκαζε σκληρά.
  Συνήθως οι χωριανοί έφτιαχναν το φέρετρο και το σταυρό και άνοιγαν τον τάφο. Το φέρετρο, από το σπίτι στην εκκλησία και από την εκκλησία στα νεκροταφεία, το κουβαλούσαν τέσσερις χωριανοί. Το νεκροκρέβατο που είχε η εκκλησία κάθε ενορίας και το χρησιμοποιούσε για τη μεταφορά και την ταφή των νεκρών το έλεγαν κανόνιν. Το αποτελούσαν δύο κοντάρια που συνδέονταν μεταξύ τους με εγκάρσιες σανίδες. Στα περιμαντρωμένα νεκροταφεία των πόλεων, μετά τον τρίτο χρόνο, έβγαζαν τα κόκκαλα των νεκρών και φύλαγαν χωριστά τις κάρες, ενώ τα υπόλοιπα τα έριχναν στο χωνευτήρι. Σ' αυτά, κάθε οικογένεια είχε το δικό της χώρο, εκεί θάβονταν τα μέλη της. Μόνο αν τύχαινε να πεθάνει μέλος της οικογένειας, ενώ δεν είχαν περάσει τρία χρόνια από την ταφή άλλου μέλους της και ο χώρος ήταν κατειλημμένος, το έθαβαν σε μια άλλη μεριά του νεκροταφείου. Άλλοτε, τα οστά του προηγούμενου θανόντος απλώς τα μάζευαν και τ' απίθωναν σε μια γωνιά του τάφου κι έθαβαν έπειτα το νέο νεκρό. Στα νεκροταφεία των πόλεων υπήρχαν συνήθως και εκκλησίες, που ορισμένες φορές λειτουργούσαν και ως ενοριακοί ναοί.
  Σύμφωνα με τις λαϊκές προλήψεις, δεν έπρεπε να περνάνε μικρά παιδιά α σα ταφία (απ' τα νεκροταφεία). Αυτό το απεύφευγαν όμως και οι ενήλικες. Αν έβλεπαν μια γυναίκα να βγαίνει νύχτα από τα νεκροταφεία, έλεγαν (συχνά) ότι είναι μάγισσα
  Μετά την κηδεία, κατά το απόβραδο και ως αργά το βράδυ ή και την επόμενη ημέρα, όλοι οι κάτοικοι του χωριού ή και από γειτονικούς οικισμούς, πήγαιναν παρέες παρέες, ανά δυο και τρεις, αντρόγυνα, φίλες, γειτόνισσες και συγγενείς, στο σπίτι του νεκρού για να δώσουν τα συλλυπητήρια στους οικείους του. Η εκδήλωση συμπόνοιας προς την οικογένεια που είχε πένθος λεγόταν πονεμένα . Όλοι έρχονταν με φαγητά μέσα στο σινί, για να καθίσουν και να φάνε μαζί με τους τεθλιμμένους, να μη μείνουν εκείνοι νηστικοί. Έτρωγαν μαζί και φεύγοντας έλεγαν τους παρηγορητικούς λόγους: ο Θεός να σχωρά. Κάποιοι στενοί συγγενείς ή φίλοι διανυκτέρευαν εκεί, αν το έκριναν απαραίτητο. Κι αν κάποιος δεν μπορούσε να έρθει τη βραδιά του πένθους, ερχόταν την άλλη μέρα, ακόμη και έπειτα από ένα ή και δύο χρόνια
  Το μετά την κηδεία γεύμα λεγόταν θανέσα, περίδειπνο ή μακαρία. Ήταν γεύμα λιτό, με κορκότο. Συνοδευόταν πάντα από ελιές, φρέσκα κρεμμύδια, σκόρδα κτλ. Το γεύμα αυτό θεωρούνταν προσφορά του νεκρού προς εκείνους που τον τίμησαν στην κηδεία του

                         Μνημόσυνα

  Η ψυχική ανάγκη να βρίσκονται οι ζωντανοί σε διαρκή επαφή με τους νεκρούς καθιέρωσε το έθιμο των μνημοσύνων. Εκτός από τα καθιερωμένα μνημόσυνα (τρίτα, εννιάμερα, σαράντα, εξάμηνα, χρονακόν) έκαναν και το λεγόμενον «ψαλμόν». Μνημόσυνο ετήσιο και επίσημο, στο οποίο καλούνταν να πάρουν μέρος και να προσευχηθούν (να ψάλλουν το νεκρό) τα γειτονικά χωριά, κληρικοί, μοναχοί, ηγούμενοι, δημογέροντες, ο δεσπότης και ο απλός κόσμος. Στις κηδείες και τα μνημόσυνα γίνονταν και ομιλίες και τραπέζι .Πολλοί διέθεταν διάφορα ποσά για σχολεία, για τους φτωχούς και για τις εκκλησίες, στη μνήμη του νεκρού.
  Η ψυχική επαφή με τους νεκρούς γινόταν σε τακτές μέρες. Τα ψυχοσάββατα, την παραμονή ή ανήμερα της Κυριακής του Θωμά, τα Σάββατα, τη Μ. Παρασκευή, τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος και την παραμονή των Θεοφανίων. Την παραμονή των μνημοσύνων, μαζεύονταν στο σπίτι των πενθούντων γυναίκες και συζητούσαν γύρω από την προσωπικότητα του μακαρίτη. Το στόλισμα των κολλύβων  ήταν δουλειά λίγων ειδικών στο χωριό.

    η κηδεια είναι η διαδικασια η οποια βοηθα τους συγγενεισ του νεκρου να συνειδητοποιησουν τι εχει γινει και να μοιραστουν τον πονο τους με τους συνανθρωπουσ τους.

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

www.google.gr -ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΘΙΜΑ ΓΑΜΟΥ-ΒΑΠΤΙΣΗΣ-ΚΗΔΕΙΑΣ-ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ-ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ